ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Η Εφαρμοσμένη-Κλινική Κοινωνιολογία, ως γνωστικό πεδίο και ως πρακτική, έχει παρεμβατικό χαρακτήρα και θεμελιώνεται στις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ανθρώπινης ποικιλότητας και αξιοπρέπειας, της ελευθερίας και της ισότητας. Ως γνωστικό πεδίο, ενδιαφέρεται για την πολυεπίπεδη ανάλυση των κοινωνικών και των ιδεολογικών φαινομένων εφαρμόζοντας συνεργατικές, διεπιστημονικές και διαθεματικές μεθόδους έρευνας και δράσης. Ως πρακτική, ενδιαφέρεται για την έμπρακτη καταστολή του κοινωνικού αποκλεισμού ατόμων και ομάδων που έχουν εκτοπιστεί από τον κοινωνικό ιστό βιώνοντας σημαντικούς περιορισμούς ως προς τις συνθήκες της ζωής τους και ως προς την άσκηση των δικαιωμάτων τους. Η Εφαρμοσμένη-Κλινική Κοινωνιολογία είναι στραμμένη στην ανάλυση των μηχανισμών κοινωνικής αναπαραγωγής και των σχέσεων κατεστημένης ισχύος που παράγουν την κοινωνική καταπίεση και την κοινωνική απομόνωση ατόμων και ομάδων όπως και την κοινωνική διάρρηξη. Ως μια πλατφόρμα δράσης και κοινωνικής σύναψης, δημιουργεί τις συνθήκες οι οποίες θα επιτρέψουν την κοινωνική ένταξη, την κοινωνική συμμετοχή και την ανάληψη δράσης από άτομα και ομάδες που έχουν οδηγηθεί στο κοινωνικό περιθώριο μέσα από τις αρχές της κοινωνικής ενδυνάμωσης, της συλλογικής δράσης, της κοινωνικής μεσολάβησης και της κοινωνικής συμμαχίας. Η Εφαρμοσμένη-Κλινική Κοινωνιολογία έχει κριτικό και αναστοχαστικό χαρακτήρα στοχεύοντας στην ενεργό ανάληψη δράσης από άτομα και συλλογικότητες και την κριτική υποκειμενικότητα που αναπτύσσεται μέσα από διαρκείς κύκλους προβληματοποίησης και συνειδητοποίησης των κρυφών δυνάμεων που παράγουν την κοινωνική αδικία και την κοινωνική καταπίεση.
Η Εφαρμοσμένη-Κλινική Κοινωνιολογία αντλώντας από τις φιλοσοφικές αρχές του κριτικού ρεαλισμού, των θεωριών της συμβολικής κυριαρχίας και της διαλεκτικής μεθοδολογίας εργάζεται, θεωρητικά και έμπρακτα, μέσα από την συμμαχία κοινωνικών δυνάμεων για την κοινωνική αλλαγή και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η γέννηση και η ανάπτυξη των κοινωνικών κινημάτων, η δημιουργία κοινωνικών συλλογικοτήτων και οι διαδικασίες που συνδέουν το άτομο με την κοινωνική ομάδα δράσης βρίσκονται στο επίκεντρο της Εφαρμοσμένης-Κλινικής Κοινωνιολογίας ως μέσα και ως συνθήκες για την απελευθέρωση από ιδεολογικές επιβολές και από πραγματικούς, υλικούς περιορισμούς που βιώνουν διαχρονικά ορισμένες κοινωνικές ομάδες. Η ενδυνάμωση και η δημόσια αναγνώριση κοινωνικών ομάδων που έχουν υποστεί κοινωνικό στιγματισμό, η δίκαιη κατανομή πόρων και ευκαιριών, η κοινωνική εκπροσώπηση και η συνηγορία αποτελούν τα βασικά πεδία εφαρμογής των αρχών και των αξιών που χαρακτηρίζουν την Εφαρμοσμένη-Κλινική Κοινωνιολογία. Οι μέθοδοι έρευνας και κοινωνικής ανάλυσης διασταυρώνουν διαφορετικές επιστήμες, τεχνικές και μέσα συλλογής εμπειρικού υλικού σε μια συνεργατική, συμμετοχική, διαλογική διαδικασία που καταργεί τους παραδοσιακούς διαχωρισμούς μεταξύ ερευνητή-ερευνώμενου και μεταξύ υποκειμένου -αντικειμένου ανακαλύπτοντας εκ νέου μορφές κοινωνικού συσχετισμού που επιτρέπουν και ενθαρρύνουν την συν-διαμόρφωση μιας παρέμβασης, ενός στρατηγικού πλάνου εργασίας και πιθανά ενός νέου ορισμού της κοινωνικής πραγματικότητας.
Συνεργατικές και συμμετοχικές μέθοδοι έρευνας, όπως αυτές που περιγράφονται παραπάνω, είναι ιδιαίτερα πρόσφορες για το πεδίο της σύγχρονης τέχνης, ειδικά αν ληφθεί υπόψιν, πώς το εν λόγω πεδίο διαμορφώθηκε μετά τη δεκαετία του 1960. Οι παρεμβατικές και συλλογικές δράσεις, οι κοινοτικές μορφές τέχνης, οι πολιτικές ταυτοτήτων και οι κοινωνικές αναπαραστάσεις αποτελούν πλέον κύριες πρακτικές των σύγχρονων εικαστικών τεχνών. Παράλληλα, ζητήματα εργασίας, πολιτισμικής πολιτικής, νομιμοποίησης και εκδημοκρατισμού καθίστανται βασικά στη σύγχρονη τέχνη, όπως και στην κοινωνιολογική μελέτη της. Ο χώρος της τέχνης γίνεται άρα και χώρος διερεύνησης των κοινωνικών μεσολαβήσεων, στον οποίο μάλιστα ικανό μέρος των παραγόμενων έργων αποτυπώνει κοινωνικές διαδρομές, κινήσεις και μεταβολές. Το παρόν ΠΜΣ ενσωματώνει και συνεξετάζει αυτές τις ερευνητικές μεθόδους και τις καλλιτεχνικές πρακτικές. Βασική αφετηρία του είναι η σύγκλιση της κλινικής κοινωνιολογίας με τις κοινωνικές διαστάσεις της σύγχρονης τέχνης. Αποσκοπεί στη θεωρητική ανάλυση και πρακτική εφαρμογή αυτής της σύγκλισης. Παράγει έρευνα και καλλιτεχνικές δράσεις που αφορούν κατά κύριο λόγο ευπαθείς ομάδες, κοινότητες και τόπους μνήμης του ελλαδικού χώρου.
